“Vogels hebben er geen last van als we ze bekijken. Laten we op een afstandje blijven.” – René Char
De onvermoede krachten van de natuur worden regelmatig bevestigd door de wetenschap, bijvoorbeeld door middel van experimenten over de invloed van vogelgezang op vegetatie, met name op bomen, waaruit blijkt dat het op lange termijn hun kracht en fruitproductie stimuleert.
Als er één vogel is die ons fascineert met zijn liederen en zijn zwarte kapje dat doet denken aan een kolenbrander, iemand die ooit houtskool brandde in het bos, dan is het wel de koolmees (Parus major), de grootste en meest geliefde vogel van de zes inheemse soorten. De pimpelmees, zijn neef, vergezelt hem vaak op zijn zwerftochten dichtbij vogelhuisjes.
© Yves Meurville
Foto van het artikel: “Een kleine vogel en een kleine kat hielden veel van elkaar” (met een knipoog naar het liedje van Juliette Gréco, un petit poisson, un petit oiseau).
Deze frêle, acrobatische, levendige en wispelturige vogel die niet meer weegt dan een envelop en in de herfst makkelijk te lokken is door pinda’s op de vensterbank te leggen, heeft de aandacht getrokken van een speciale kat, Jack-Jack, die netjes op een afstand gefascineerd toekijkt terwijl de koolmees zich uitslooft.
Hoewel de koolmees vanwege zijn verenkleed een bepaalde zachtheid uitstraalt, schuilt er toch agressiviteit onder zijn rijkelijk versierde pak met de gele buik en zwarte streep, kakigroene rug, witte wangen en blauwe vleugels. Deze kenmerken zijn allemaal gemakkelijk te herkennen u even te hebben verdiept in de vogelkunde.
Men kan de geslachten van elkaar onderscheiden door de zwarte streep in het midden van de buik, ook wel ‘de stropdas’ wordt genoemd, die breder is bij het mannetje en smaller is bij het vrouwtje.
De mees verovert het platteland, de planten van stadsparken, onder andere de Vallée Suisse in Troyes, de heggen van tuinen, terwijl hij de takjes en de schors van oude bomen altijd koortsachtig van bovenaf inspecteert om zich te beschermen tegen roofdieren.
Hij eet veel bladluizen en rupsen, inclusief de brandharen, maar eet net zo graag oliehoudende zaden, insecten en bessen; vanwege hun opmerkelijke voedingsbehoefte consumeert een familie in één seizoen 15.000 rupsen.
In het metaalachtige timbre van het mannetje, dat lijkt op het geknars van gereedschap op staal, weerklinkt het rijke, ritmische vocabulaire bestaande uit veertig duidelijke, steeds herhaalde noten die ongetwijfeld een vrouwtje zullen verleiden als ze niet te intens zijn.
Deze taalkundige bijzonderheid heeft de vogel hier in Frankrijk de naam serrurier (slotenmaker) opgeleverd. Deze buitengewone zangvogel, die oorspronkelijk in grotten verbleef, is vaak te vinden in uithollingen. In de lente is de vogel op zoek naar een nestje om tien gespikkelde eieren van 1,8 gram te leggen op een bedje van paardenhaar en mos, dat ze zal ontdoen van de uitwerpselen van haar jongen terwijl ze hen grootbrengt.
![]()
Mezennestje © Yves Meurville ![]()
Koolmezen op appelboomschors
Tijdens de broedtijd van zeventien dagen in het donker verdedigt het vrouwtje haar jongen, die gedurende ongeveer achttien dagen insecten worden gevoerd door de ouders. In totaal zijn er dus 9.000 snavels vol nodig, of 500 per dag om het hele nest te voeren.
Op voorwaarde dat er genoeg voedsel te vinden is in de natuur, kunnen koolmezen twee hele nesten per jaar grootbrengen. Men zegt dat de Engelsen rond 1920 ontdekten dat er met snavels gaten waren geprikt in de aluminium deksels van de volle melkflessen die bij zonsopgang voor hun huizen werden neergezet.
Ze gingen op onderzoek uit en ontdekten dat de mees gek was op room en dus verantwoordelijk was voor de kapotte deksels! Als u ooit een kat neemt, leer hem dan ook om samen te leven met deze mooie, bekende vogel. Zoals René Char zegt in zijn poëzie: “In de duisternis is er geen ruimte voor schoonheid. Alle ruimte is er voor schoonheid”.
Met toestemming van l’Est Eclair / Libération Champagne
Leestip: ‘De kat en de vogel’, een verhaal dat geïnspireerd is op het gelijknamige schilderij van schilder Paul Klee, dat het verhaal vertelt van een kat die verleid wordt door een vogel die hij ‘met zijn ogen verslindt’. (Beschikbaar in het Frans, Engels en Duits.)
Headerafbeelding en lay-out: Koolmees © Mabel Amber en andere foto’s © Yves Meurville
