De schitterende nachtpauwoog van de Aube

Toevoegen aan bladwijzer

Wat zo merkwaardig en fascinerend is aan dit insect dat de nachtpauwoog wordt genoemd, is dat het mannetje overdag en het vrouwtje juist ’s avonds rondvliegt.

Aan de rand van een heuvel met hoog en droog gras, lag een pasgevormd vrouwtje met een spanwijdte van ongeveer zeven centimeter, verblind door het licht, trillend van angst, helemaal verfrommeld en ontdaan van haar zijdeachtige, goudkleurige cocon, dat als enige de messen van elektrisch gereedschap had overleefd.

Ik was ontroerd door de aanwezigheid van de prachtige vlinder die halverwege augustus uit haar cocon was gekomen en ik herinnerde me dat vele insecten, waaronder vlinders, hier in de twintigste eeuw overal te horen waren op het platteland, waar ze leefden op onschendbare en natuurlijk beschermde plekken.

Ik werd plotseling overspoeld met herinneringen aan het verbazingwekkende karakter van Villehardouin, een historisch dorp in het departement Aube, waar gevarieerde en tijdloze activiteiten werden georganiseerd die voor mij als kind onvergetelijk, uniek en leerzaam waren.

Villehardouin

Villehardouin is zowel de naam van het historische dorp als van een Franse familie die afkomstig was uit de Champagnestreek. Een tak van deze familie werd in de dertiende eeuw beroemd in het Oosten door de maarschalk Geoffroi de Villehardouin, een Franse historicus en kroniekschrijver die deelnam aan de vierde kruistocht om de heilige plaatsen te heroveren en beroemd werd vanwege de verovering van Constantinopel (Istanbul), een stad in Turkije.

Toen kon ik als ik op weg naar school was alle planten en dieren van dit grondgebied door de seizoenen heen observeren: de vele insecten, de fantastische vogels, de weelderige hagen, de grasrijke paden met wilde planten, de geluiden en de kleine bemoste plekjes. Tegenwoordig ziet alles er hetzelfde uit, met asfaltwegen en gesloten huizen, en heerst er een zware, ongewone stilte.

‘We zijn net zo gehecht aan onze kinderjaren als aan ons land’ – Gaston Bachelard

Laten we het verleden achter ons laten en terugkeren naar het heden, waar de schors van een tak dient als rust- en droogplaats voor de vlinder die hier, nog helemaal bedekt met slijm van de geboorte, voor mij ligt.

De vlinder deed aanzienlijke moeite om hemolymfe, vergelijkbaar met bloed, over haar lichaam te verdelen, van haar pijnlijke ingewanden tot aan de uiteinden van de verbazingwekkende, fragiele vleugels waarmee ze morgenavond hoog en vrij rond zou vliegen nadat ze gedurende een metamorfose van negen maanden opgesloten heeft gezeten in haar cocon.

Ze moet echter energie besparen om feromonen, de belangrijke seksuele signalen, af te geven aan de mannetjes van deze vlindersoort die kleiner zijn dan de vrouwtjes.

De mannetjes die zich binnen een straal van vier kilometer bevinden, kunnen de geur opvangen door middel van hun kamvormige antennes en haasten zich verdwaasd naar het vrouwtje door de lokkende geur te volgen. Deze aanbidders flapperen verwoed met hun vleugels om als eerste bij het vrouwtje aan te komen.

De nachtpauwoog heeft deze naam gekregen, omdat de vleugels, die versierd zijn met vier cirkels, een beetje lijken op de veren van een pauw. Deze vormen zijn bedoeld om vogels af te schrikken en zijn net zo mooi als de schilderijen van de nederige schilderes Séraphine de Senlis.

Séraphine de Senlis, die huishoudster was, schilderde ’s nachts in haar kamer, na urenlang te hebben gewerkt, allerlei vormen, zoals ogen, bladeren en prachtige insectenvleugels. Haar indrukwekkende en verbijsterende schilderijen worden tentoongesteld in verschillende musea (Parijs, Senlis, Duitsland) © Yves Meurville

Er kunnen honderd mannetjes komen opdagen voor een enkel vrouwtje.

Ze volgen geen zichtbare weg, maar laten zich leiden door hun antennes, die hun reukzin bevatten en waarmee ze een hormoon dat kenmerkend is voor de soort kunnen oppikken. Het signaal dat deze prachtige mannetjes volgen aan het einde van een lentedag, kunnen wij dus niet horen of ruiken.

Hun heldere en frisse kleuren (voornamelijk geel en oranje), weerspiegelen de elegantie van de vlinder tijdens hun opwindende en vurige, maar korte leven dat slechts enkele dagen duurt en waarin ze, in tegenstelling tot alle andere vlinders, geen nectar drinken.

Deze vlinders hebben een kleine en dus niet-functionele zuigsnuit, wat zeldzaam is bij vlinders, en kunnen erg goed vasten. Deze prachtige pelgrims reageren meteen een de uitnodiging uit de verte en paren liever op een oppervlak dan in de lucht, om vervolgens binnen enkele dagen jongen te krijgen, voordat ze plotseling weer verdwijnen.

Deze gevleugelde geliefden kunnen niet zonder de lentelucht. Wat een standvastigheid moeten ze hebben om dit fantastische, korte leven, dat door de natuur is uitgestippeld, te leiden!

Na deze vlinders nauwkeurig gadegeslagen te hebben, hoor ik mezelf fluisteren: ‘Gelukkig is er nog steeds harmonie in de wereld!”

Dit verhaal wordt volgende maand vervolgd.

Met toestemming van l’Est Eclair / Libération Champagne

Headerafbeelding © Yves Meurville