Per definitie is de atalanta of admiraalvlinder de hoogste marineofficier van het vlindergeslacht Vanessa.
Er was echter geen duidelijke reden om deze trekvlinder van een paar gram zo’n prestigieuze titel te geven, behalve dat de oranjerode diagonale streep op zijn zwarte vleugels lijkt op de scharlakenrode sjerp van een admiraal.
‘In Duitsland eerden ze de atalanta door een postzegel uit te geven waarop zijn titel van Admiraal van de Vlinders stond.’
Onder de vlinders wordt hij ook bewonderd omdat hij behendig in de wind kan vliegen en hoogtes van 2.000 meter kan bereiken bij ongeveer 2°C.
Vulcain, de Franse benaming voor de atalanta, is tevens de Franse naam voor Vulcanus, de Romeinse God van de ambachtslieden en smeden. De kleur van de atalanta doet denken aan het gloeiende metaal, dat karmozijnrood kleurt in het vuur van de smederij.
Dit jaar is de atalanta uitzonderlijk aanwezig in onze regio, omdat hij zijn migratieroute heeft aangepast vanwege de opwarming van de aarde.
Deze vurige migrant, die een spanwijdte heeft van vijf centimeter, heeft een kort leven van acht maanden en moet vele gevaren trotseren op het land en op zee
In het voorjaar, wanneer hij zich voortplant, vliegt hij vanuit Afrika via Spanje over de Straat van Gibraltar richting Noord-Europa.
In de herfst maken de jongen de reis terug naar hun oorspronkelijke gebied om zich te vermenigvuldigen: een natuurverschijnsel dat moeilijk te bevatten is.
Er zijn veel factoren die leiden tot migratie en we hebben hier pas vrij recent kennis over opgedaan (tijdens de eerste nationale migratiecontrole in 1998 werden er 6.000 atalanta’s geteld op de Mont St Michel).
Onlangs werd er in Haute-Savoie, een departement in het oosten van Frankrijk, met viltstift een stip gezet op de vleugels van 7.000 vlinders om zo hun traject te bestuderen.
Zodra de bloemen bloeien, zien we de vlinder in de ochtend en aan het eind van de middag, zeer actief in de zon, op asters, vlinderstruiken en klimopbloemen, waar hij op zoek is naar de kostbare nectar die hem alle nodige voedingsstoffen en energie geeft voor zijn vermoeiende trektocht van enkele duizenden kilometers.
Bijschrift rechterfoto: ‘De atalanta geniet van de nectar van de vlinderstruik, wat het enige voedsel is dat deze vlinder nodig heeft om te overleven.’
Hij rolt zijn zuigsnuit steeds hij steeds op en af terwijl hij elk bloemhoofdje afzonderlijk onderzoekt, dus hij doet er lang over om zich te voeden.
Soms doet de atalanta zich tegoed aan sap dat uit gewonde bomen sijpelt of aan het zoete rijpe of rotte fruit dat op de grond is gevallen.
Hoewel de tevreden atalanta zich onder deze omstandigheden laat bewonderen en fotograferen, kunnen we niet al te gretig zijn: hij is zeer gevoelig voor elke luchtverplaatsing en voor bewegingen die het daglicht verstoren.
Een vlinder met vier poten?
Op het eerste gezicht lijkt de atalanta slechts vier poten te hebben in plaats van zes, zoals elk ander insect. De twee voorpoten zijn namelijk deels verborgen, omdat ze kleiner en ingetrokken zijn.
De gekleurde, gespikkelde onderkant van zijn vleugels heeft ongeveer dezelfde tint als schors en mos, waardoor de vlinder zich goed kan camoufleren als er gevaar dreigt.
De geslachten zijn vrijwel identiek en zijn dus moeilijk van elkaar te onderscheiden. Het enige verschil is dat het vrouwtje dat de eitjes draagt een grotere omvang heeft.
![]()
‘Spectaculaire goudsmeedkunst uit de natuur: het vrouwtje heeft het eitje op een brandnetelblad gelegd.’ ![]()
‘Acht dagen nadat de eitjes zijn gelegd, wordt de atalantarups geboren en wikkelt hij zich in een cocon die vastzit aan het brandnetelblad.’
Vreemd genoeg herkent het vrouwtje na het paren de geschikte planten (brandnetel*, glaskruid en hop) met behulp van de smaakzintuigen op haar pootjes. Het voordeel hiervan is dat ze de eitjes meteen kan afleggen.
De rupsen komen tien dagen later uit en wikkelen zich elk afzonderlijk in een cocon in de bladeren, die ze zorgvuldig aan elkaar naaien met hun zijde; een schuilplaats die ze geleidelijk van binnenuit verorberen.
Een maand na hun geboorte veranderen ze in poppen die aan de bladeren hangen.
Slechts dertig dagen later wordt uit de pop een fragiele atalanta geboren: een symbolische viering van de kwetsbaarheid van al het leven.
Volgende maand vervolgen we onze mysterieuze avonturen met een nieuw artikel.
*tientallen rupssoorten ontwikkelen zich op brandnetels
Met toestemming van l’Est Eclair / Libération Champagne
Tekst en foto’s: Yves Meurville en headerafbeelding © compte pixabay wal-172619
Gepubliceerd op 3 oktober 2021 door Yves Meurville