De meeste steden in de middeleeuwen hadden een joodse wijk (quartier juif in het Frans) : zo ook Troyes
Broce-aux-Juifs
De wijk die ‘la Broce-aux-Juifs’ genoemd werd, lag binnen de muren van de vestingstad Troyes, op de plek van de voormalige Gallo-Romeinse burcht. In deze wijk, die zich uitstrekte van Quai des Comtes de Champagne tot Rue Boucherat, woonde de Joodse gemeenschap van Troyes.
Broce betekent ‘struik’ of ‘borstel’ in het Oudfrans, een woord dat wordt gebruikt in de opmerkingen van Rashi en dat hij definieert als ‘een bos vergelijkbaar met een dunne, stevige haardos’. Waarschijnlijk werden hier wijnstokken verbouwd om de bewoners te voorzien van dagelijkse behoeften.
De huidige Rue Boucherat ligt op de voormalige Gallo-Romeinse cardo. In de twaalfde eeuw zou hier een herberg hebben gestaan waar joodse kooplieden die op weg waren naar de beroemde Champagnebeurzen konden overnachten.
Via een poort (la porte de la Girouarde) kon men aan de andere kant van de vestingmuur komen. De poort lag niet ver van de joodse begraafplaats die in de zestiende eeuw verwoest werd en bevond zich toen tussen de huidige Médiathèque Jacques Chirac en het Théâtre de Champagne.
De Rue Saint-Frobert is genoemd naar de voormalige kerk (waarin nu woningen zijn gevestigd) die gebouwd zou zijn op de plek van een middeleeuwse synagoge waar Rashi les zou hebben gegeven.
Ergens op Rue du Paon heeft waarschijnlijk Rachi’s huis gestaan. Op nummer 16 van deze straat, die in 1986 is gerestaureerd, lag het hôtel des Sœurs-Noires waar van 1668 tot 1749 jansenistisch onderwijs werd gegeven.
Een belangrijke joodse gemeenschap in de middeleeuwen
Vanaf de late middeleeuwen leeft hier een grote joodse gemeenschap. Beschermd door de graven van Champagne, richt de rabbijn Chlomo ben Itshak (Salomo zoon van Isaac), bekend als Rachi (1040-1105), hier in 1070 een beroemde Talmoedschool op. Rachi, die ook wijnboer was, is beroemd om zijn commentaar op de Bijbel en de Talmoed (waarin de joodse tradities en de door de rabbijnen voorschreven commentaren zijn verzameld).
Zoals in de hele Champagnestreek waren de levensomstandigheden van de joden in Troyes van de elfde tot de twaalfde eeuw vrij gunstig. De joodse en christelijke gemeenschappen, die dezelfde taal spraken en dezelfde beroepen uitoefenden, zoals wijnbouwer, slager, bakker, goudsmid, steenhouwer, glasblazer, muntgieter, mandenmaker, pottenbakker, landbouwer of veehouder, hadden dagelijks contact met elkaar.
Later, vóór de veertiende eeuw, heeft er waarschijnlijk nog een joodse wijk bestaan die in de buurt van de lag van de huidige Saint-Pantaléonkerk (Rue de la Synagogue).
Het Institut Universitaire Européen Rachi en het Maison Rachi (permanente tentoonstelling over Rachi in de synagoge), twee instellingen die liggen in Quartier de la Madeleine, houden de herinnering aan Rachi en de middeleeuwse joodse gemeenschap in stand.