Champagnewijnen: ‘qu’importe l’ivresse, pourvu qu’on ait le flacon !’ (Het maakt niet uit hoe dronken je bent, zolang je de fles maar hebt.) Gebaseerd op een citaat van Franse schrijver Alfred de Musset: ‘Qu’importe le flacon, pourvu qu’on ait l’ivresse ?’
Weet u wat een fillette (meisje) is in de champagnewereld? Of wat een magnum is als we het niet over wapens hebben? Dit zijn enkele bijnamen die aan de verschillende champagneflessen zijn gegeven om hun volume aan te duiden. Andere bijnamen komen uit de geschiedenis of uit de Bijbel. Veel van deze flessen komen ook voor in andere wijngaarden, zoals in Bourgogne of Bordeaux, maar soms verschilt de inhoud. In de Champagne zijn sommige flessen zo enorm dat men zich afvraagt hoe ze aan tafel worden geserveerd! De meeste zijn erg zeldzaam of worden zelfs niet meer gemaakt.
Even een kleine tip: champagne kan beter en langer bewaard blijven in een grote dan in een kleine fles.
Hieronder benoemen we, naast de naam van de fles, de inhoud ervan (in liters), hoeveel flessen champagne dat zijn en hoeveel glazen dat zijn. We gaan uit van: 1 glas = 1 flûte = 1 coupe = 0,125 l (of 12,5 cl).
- Huitième: 0,094 l (1/8 fles, 3/4 glas)
- Quart: 0,1875 l of 0,20 l (1/4 fles, 1,5 glas)
- Chopine: 0,25 l (1/3 fles, 2 glazen)
- Demie (of fillette): 0,375 l (1/2 fles, 3 glazen)
- Medium (of pinte): 0,60 l (2/3 glas, 5 glazen)
- Bouteille (of champenoise): 0,75 l (6 glazen). Dit is natuurlijk de standaard. In de negentiende eeuw werd dit vastgesteld als de standaardinhoud om de handel tussen Frankrijk en Engeland te vergemakkelijken.
- Magnum: 1,5 l (2 flessen, 12 glazen)
- Jéroboam: 3 l (4 flessen, 24 glazen). Dit is bijna net zo groot als een pasgeboren kind.
- Réhoboam: 4,5 l (6 flessen, 36 glazen)
- Mathusalem: 6 l (8 flessen, 48 glazen)
- Salmanazar: 9 l (12 flessen, 72 glazen)
- Balthazar: 12 l (16 flessen, 96 glazen). Dit is bijna net zo groot als eenjarig kind.
- Nabuchodonosor: 15 l (20 flessen, 120 glazen)
- Salomon (of melchior): 18 l (24 flessen, 144 glazen)
- Gaspard: 22,5 l (30 flessen, 180 glazen)
Naast deze traditionele flessen, hebben sommige champagnehuizen nog gekkere formaten bedacht:
- Souverain: 26,25 l (35 flessen, 210 glazen)
- Primat: 27 l (36 flessen, 216 glazen)
- Melchisédech (of midas) 30 l (40 flessen, 240 glazen). Dit is bijna net zo groot als een kind van vijf of zes jaar. Het kind zou dan wel redelijk zwaar zijn.
- Adélaïde: 93 l (124 flessen, 744 glazen)
- Sublime: 150 l (200 flessen, 1.200 glazen)
Nu we op dit punt van onze uiteenzetting zijn gekomen, moeten we iets bekennen: een van deze flessen hebben we helemaal zelf verzonnen. Kunt u raden welke? Lees nog even niet verder (het antwoord staat hieronder) en probeer de fles te vinden. Een hint om u op weg te helpen: hij staat in de lijst met traditionele flessen.
Hebt u hem gevonden? Niet? Hier is de vreemde eend in de bijt: de ‘gaspard’ bestaat niet, of in ieder geval niet voor zover wij weten. Er is geen champagnefles vernoemd naar de derde Koning, Caspar (of Gaspard in het Frans), die bij Melchior en Balthazar hoort. Dat is erg jammer, want in het Frans zou dit een perfecte woordspeling zijn die verwijst naar de bubbels van de champagne. ‘Le gaspard’ lijkt namelijk erg op ‘le gaz part‘, wat ‘het gas komt vrij’ betekent.