Het productieproces van champagne is complex, net als de organisatie ervan. Het is veelzijdig, lastig te beheersen en onmogelijk te bespreken in slechts één gesprek. Hier zijn toch wat weetjes waarmee u indruk kunt maken op uw gesprekspartners.
Champagne is waarschijnlijk uitgevonden door een monnik in de zeventiende eeuw.
Dom Pérignon, een benedictijnse monnik uit Hautvillers in het departement Marne, wordt gezien als de ontdekker van de champagnemethode. Dit is echter meer een legende.
Er zijn 45 keer meer wijnbouwers dan champagnehuizen..
In de Champagne zijn er 16.200 wijnbouwers, 360 champagnehuizen en 130 coöperaties.
Ruinart is het oudste champagnehuis.
Dit champagnehuis werd opgericht in 1729 in Epernay.
Veel merken hebben een Germaans klinkende naam.
Roederer, Heidsieck, Mumm, Bollinger, Krug, Deutz, Piper… dit zijn allemaal namen van kooplieden die van de andere kant van de Rijn (of de Elzas) kwamen om champagnehuizen te stichten. Zo te zien met enig succes.
De wijngaarden van de Champagne zijn verdeeld in vier hoofdregio’s.
Deze regio’s zijn Côte des Bar, Montagne de Reims, Vallée de la Marne en Côte des Blancs (waaronder Côte de Sézanne). Daar komt de gemeente Montgueux, die bij Troyes ligt, nog bij. Samen beslaan deze regio’s zo’n 34.300 ha.
Champagne wordt in vijf departementen geproduceerd.
Deze departementen zijn (gerangschikt op basis van hun productiviteit): Marne (66%), Aube (23%), Aisne (10%), Haute-Marne en la Seine-et-Marne (minder dan 1% elk). Het appellationgebied omvat 319 gemeenten in totaal.
Les Riceys, in het departement Aube, is de grootste wijngemeente van de Champagne.
De gemeente beschikt over 866 hectare aan wijngaarden en is de enige gemeente die drie AOC-wijnen (appellation d’origine contrôlée) produceert: champagne, Riceys rosé en coteaux champenois.
De beste grondstukken zijn meer dan anderhalf miljoen euro per hectare waard.
Dat is meer dan honderd keer de verkoopprijs van een hectare landbouwgrond. Alleen enkele stukken in Bordeaux of Bourgogne zijn meer waard. Maar Champagne is verreweg de wijnstreek waarvan de gemiddelde prijs het hoogste is.
Druivensoorten zoals Pinot Blanc, Pinot Gris, Arbane en Petit Meslier worden zelden gebruikt.
Deze soorten nemen maar 0,3% van een wijngaard in. De rest bestaat uit drie druivensoorten: Chardonnay, Pinot Munier en Pinot Noir. In de Champagne bereidt men zich voor op de klimaatverandering door te experimenteren met nieuwe druivensoorten.
Er zijn 120.000 druivenplukkers nodig om de druiven te oogsten.
Dit zijn voornamelijk seizoensarbeiders. De druiven worden uitsluitend met de hand geplukt.
De wijnoogst vindt steeds eerder plaats vanwege de opwarming van de aarde.
De laatste jaren begint de wijnoogst al halverwege augustus, terwijl de eerste druiven drie of vier decennia geleden pas eind september of begin oktober werden geplukt.
We kunnen niet zoveel druiven oogsten als we zouden willen
De champagne-industrie stelt elk jaar een maximumopbrengst vast, oftewel een gewicht aan druiven dat per hectare kan worden geplukt. (Bijvoorbeeld: 10.200 kg/ha.)
Champagnedruiven zijn een van de duurste druivensoorten ter wereld.
Deze worden verkocht voor 6 tot 7 euro per kilo. Om een fles van 75 cl te produceren, heeft men 1,2 kg druiven nodig.
Een ‘récoltant-manipulant’ doet alles zelf.
Dit is typisch Franse term voor een wijnbouwer die zijn eigen wijnstokken verbouwd, zijn oogst omzet in wijn, zijn eigen champagne maakt en deze bottelt. U kunt dit soort champagne herkennen aan de initialen RM op het etiket.
Champagne maakt twee gistingsprocessen door.
Tijdens het eerste proces wordt het druivensap in gistkuipen of vaten verwerkt tot een niet-mousserende wijn. Gedurende het tweede proces wordt deze wijn in een fles verwerkt tot een mousserende wijn.
Champagne wordt steeds minder zoet.
Vroeger bevatte champagne meer dan 100 gram suiker per fles! Tegenwoordig heeft men liever minder zoete champagne: bijvoorbeeld minder dan 12 gram suiker voor een ‘brut’.
Er zijn twee manieren om rosé champagne te maken.
Men kan de rode druivenschil laten weken om het sap een kleurtje te geven of men kan witte wijn mengen met rode wijn.
Een ‘vintage’ champagne is gemaakt van druiven die allemaal in hetzelfde jaar zijn geoogst.
Normaal gesproken worden druiven van verschillende oogstjaren samengevoegd in één fles. Bij dit soort champagne wordt dit niet gedaan. De wijnoogst moet dus van goede kwaliteit zijn. Elke producent kan zelf beslissen of de oogst wel of niet voldoet.
Een fles champagne bevat zes keer zijn volume aan kooldioxide.
Er zit namelijk 5 liter opgeloste CO2 in een fles champagne.
De druk binnenin de fles kan vijf of zes keer zo hoog zijn als de luchtdruk.
Daarom zijn champagneflessen breder dan gewone flessen. Hoewel ze 835 gram wegen, zijn ze toch lichter geworden vergeleken met de champagneflessen van vroeger.
De bubbels versnellen wanneer ze naar het oppervlak van het glas stijgen.
Daarom lijken ze steeds verder uit elkaar te gaan als ze stijgen.
De snelheid van het gas dat vrijkomt wanneer een fles wordt geopend, bereikt Mach 2 (686 m/s).
Dat is twee keer de geluidssnelheid.
De kurk springt met een snelheid van 50 tot 60 km/u.
De knappende bubbels aan het oppervlak veroorzaken druppels die worden uitgestoten met een snelheid van 10 meter per seconde. Dat is net zo snel als een wereldkampioen sprint.
Champagne bevat minder calorieën dan wijn.
In een glas van 10 cl champagne zitten tussen de 75 en de 80 kilocalorieën. Dezelfde hoeveelheid rode wijn bevat tussen de 110 en 120 kilocalorieën.
Het alcoholpercentage van champagne blijft constant.
Jong of oud, een beetje of heel zoet, met of zonder ijs… de champagne bevat altijd een alcoholpercentage van ongeveer 12%.
‘Sabler‘ of ‘sabrer?’
De oorspronkelijke betekenis van het Franse woord ‘sabler’ is het glas champagne is één teug leegdrinken. Later veranderde de betekenis naar te veel champagne drinken. Het andere woord ‘sabrer’ (of sabreren in het Nederlands) betekent een champagnefles openen door de kurk eraf te slaan met een sabel.
Jaarlijks worden er meer dan 300 miljoen flessen champagne verkocht.
Bijna driekwart hiervan wordt verkocht door de champagnehuizen. De champagne wordt geëxporteerd naar meer dan 190 landen.
Champagne staat op de Werelderfgoedlijst.
In 2015 kende UNESCO werelderfgoedstatus toe aan de wijngaarden, champagnehuizen en wijnkelders in Champagne.
In Champagne wordt niet alleen champagne gemaakt.
Men maakt ook Rosé des Riceys (in het departement Aube) en Coteaux Champenois Rosé. Deze kunnen wit, rood of rosé zijn.