Een champagne uit het departement Aube, natuurlijk! (Maar dat niet alleen.)
Wanneer we die vraag op deze manier beantwoorden, maken we natuurlijk een chauvinistisch en ietwat provocatief grapje. Hoewel het departement Aube de op één na grootste producent is qua hoeveelheid, bestaat er geen echte hiërarchie onder de productiegebieden. Maar de afkomst van de champagne zegt natuurlijk niet alles. Met de verschillende druivensoorten, terroirs, dosages, jaartallen, merken en oogsten, kan het erg lastig zijn om een champagne te kiezen. Dus wat is een goede champagne, dé typische gemengde wijn? Is er een manier om erachter te komen voordat u hem proeft? Er zijn enkele trucjes die u kunnen helpen kiezen, want hoe goed u de champagne vindt, hangt af van uw eigen smaak en van het eten waarmee u de champagne wilt combineren. Een basistip: lees de etiketten zorgvuldig. Hierop vindt u veel informatie die u kan helpen.
Allereerst, welke druivensoorten, welke terroirs en welke producent moet u kiezen?
De druivensoort: Chardonnay of Pinot?
Voornamelijk drie druivensoorten worden gebruikt in champagne: Chardonnay, Pinot Noir en Pinot Meunier. Andere soorten worden zelden gebruikt en worden hier dus niet besproken. Men is het er algemeen over eens dat deze druivensoorten verschillende kwaliteiten hebben. Chardonnay is een witte druif en staat algemeen bekend als lichter, levendiger, frisser en geuriger. Pinot Noir en Pinot Meunier zijn rode druiven met wit sap. Deze lijken fruitiger, voller en sterker. Champagne die uitsluitend met Chardonnay is gemaakt, noemen we ‘blanc de blancs‘. Deze kan het best worden geserveerd bij het aperitief. ‘Blanc de noirs‘ is zeldzamer en bevat geen Chardonnay. Deze gaat goed samen met wild. Als de soort niet wordt aangeduid op het etiket, is de champagne een mix van blanc en noir. In het departement Aube is de champagne van de Côté des Bar voornamelijk gemaakt van Pinot Noir-druiven en die van Montgeux voornamelijk van Chardonnay-druiven.
De terroir: cru of niet?
De terroir: cru of niet?
Er is geen slecht terroir in de Champagne, omdat alle terroirs gekeurd zijn om deel uit te maken van het Champagne-appellation-gebied. Er is echter een hiërarchie van de wijngemeenten die overeenkomt met wat ‘de schaal van crus’ werd genoemd (l’échelle des crus in het Frans). Hierbij wordt gelet op verschillende factoren zoals het terroir, de blootstelling, het klimaat en de druivensoort. Tegenwoordig wordt deze indeling vooral gebruikt om de verkoopprijs van de druiven vast te stellen. De gemeenten die we tot de ‘grand cru’ rekenen, produceren in theorie de beste druiven en dus de beste champagne. Daarna komen de ‘premier cru’. Anderen worden niet ingedeeld. Dit gezegd hebbende, is champagne een gemengde wijn waarin druivensoorten, terroirs en oogstjaren worden vermengd zodat de verschillen verdwijnen en de smaak consistent blijft. Er bestaan echter ook champagnes die gemaakt zijn van één enkel terroir of van één enkel oogstjaar, vanwege de uitzonderlijke kwaliteit ervan: dit noemt men een ‘vintage’. Sommige oogstjaren zijn natuurlijk beter dan anderen.
De producent: wijnbouwer, coöperatie of groothandel?
In de Champagne zijn er drie grote groepen producenten: zelfstandige boeren, coöperaties en de groothandel. Deze worden ook wel de champagnehuizen genoemd. Zij kopen een groot deel van hun druiven bij wijnbouwers en zijn allemaal in staat om goede champagnes te maken. Dit is in principe dus geen belangrijke factor in het kiezen van de champagne. Hetzelfde geldt voor het merk. De merken die onbekend zijn bij het grote publiek doen niet onder voor de meer prestigieuze aanbieders.
We zetten onze zoektocht naar een goede champagne voort – welk suikergehalte en welke kleur moet de champagne hebben? Hoe oud moet hij zijn en moet hij bio zijn?
De dosage: veel of weinig suiker?
Champagnes zijn meer of minder zoet, of zoals de professionals zeggen: meer of minder ‘gedoseerd’ (minder gedoseerd = minder suiker, meer gedoseerd = meer suiker). Hoewel er van nature al suiker aanwezig is in de druif, kan er ook nog suiker worden toegevoegd. Het gehalte bepaalt welk soort champagne u drinkt. Afhankelijk van of u een zoetekauw bent of niet, hebt u de keuze om van het ene naar het andere uiterste te gaan, tussen de ‘extra brut non dosé’, waar geen suiker in zit en de ‘champagne doux’ (zoete champagne), waar meer dan 50 gram suiker per liter in zit (vergelijkbaar met 8 suikerklontjes) (1). Daartussenin zit de ‘brut’ die minder dan 12 gram suiker bevat, de ‘extra-sec’ (of extra-dry) die tot 17 gram bevat, de ‘sec’ (droog) die tot 32 gram bevat en de demi-sec die tot aan 50 gram bevat. Houd daarom rekening met misleidende namen: ‘sec’ is zoeter dan ‘brut’! Pas ook op voor een overvloed aan suiker die gebruikt wordt om de zuurheid van een (slechte) champagne te verdringen. Let ook op de afwezigheid van suiker, die deel uitmaakt van de smaak, de balans en het behoud van de wijn. Kortom, een goede champagne heeft een subtiele, evenwichtige smaak tussen zuur en zoet.
(1) U moet dit getal dus vermenigvuldigen met 0,75 om het suikergehalte van een fles van 75 cl te achterhalen.
De productie: bio of conventioneel?
Biologische champagne wordt steeds populairder, maar wordt nog maar weinig geproduceerd. Wat hem onderscheidt van de conventionele (traditionele) champagne is dat er geen chemische producten worden gebruikt. Het wijnbereidingsproces (de Champagnemethode) blijft echter hetzelfde. Wat de smaak betreft is er geen verschil tussen de biologische champagne en de niet-biologische champagne.
De kleur van de champagne: roze of goudkleurig?
Naast de traditionele champagne die een gouden of lichtgele kleur heeft, is er ook de rosé champagne met een roze kleur. De rosé champagne, die volgens bevooroordeelden ‘vrouwelijker’ is, wordt van dezelfde druiven gemaakt als de witte champagne. Het enige verschil is dat men bij de bereiding van rosé champagne de schillen van de Pinot Noir-druiven laat weken. Een andere manier om rosé champagne te maken is door de champagne mengen met de lokale rode wijn. Moeten we nog zeggen dat er geen rode champagne bestaat? Hoe lichter de kleur van een klassieke champagne, hoe waarschijnlijker het is dat hij licht is. Dus hoe donkerder de kleur, hoe krachtiger de champagne. Welke van deze twee champagnes het beste smaakt, is moeilijk te zeggen. Dit hangt namelijk af van uw eigen voorkeur.
De leeftijd: jong of oud?
Lange tijd dacht men dat champagne niet lang bewaard kon worden: na de productie werd hij meteen gedronken. Uit ervaring blijkt dat dit helemaal niet nodig is. Er zijn bijvoorbeeld flessen die tientallen jaren zijn bewaard en nog steeds gedronken kunnen worden. De champagne kan dus bewaard blijven in de kelder, maar dit gaat wel ten koste van de smaak. Vintage champagnes (gemaakt met de oogst van één enkel jaar), kunnen langer in de fles bewaard blijven. Een vintage champagne wordt zelfs pas na minimaal drie jaar verkocht.
Als u de champagne eenmaal hebt gekocht, hoe moet u hem dan serveren en waar moet hij aan voldoen om uw smaakpapillen tevreden te stellen?
De smaak: fruitig of mineraal
Champagne heeft zowel fruitige als minerale aroma’s. Dat is normaal, omdat hij wordt gemaakt van druiven, een product van de aarde! Er is echter zo’n breed scala aan aroma’s, vooral voor het scherpe gehemelte en de neus van oenologen, dat het nutteloos zou zijn om uit te leggen hoe een champagne moet smaken.
De bubbels: klein of groot?
We doen niet aan discriminatie op grond van omvang, maar de echte kenners zijn het ermee eens: hoe kleiner de bubbels zijn, hoe beter de champagne is. U moet de fles wel al ontkurkt hebben om dit te kunnen zien! Deze factor hebben de wijnbouwers niet echt in de hand, maar kan wel worden gecorrigeerd bij het serveren. Dit kunt u doen door een glas te kiezen dat niet te hoog is en door het glas schuin te houden.
Het serveren: koud of koel?
De champagne moet niet te warm en niet te koud geserveerd worden. In het eerste geval krijgt u een droge mond en in het tweede geval wordt de smaak verpest. De ideale temperatuur is tussen de 8 en 10°. Het zou zonde zijn als een goede fles champagne niet aan uw verwachtingen zou voldoen alleen omdat hij niet koel genoeg is. Tenzij de champagne echt zoet is (droog, halfdroog of zoet), is het een inbreuk op de goede smaak om ijsblokjes in het glas te doen. Verschillende champagnehuizen hebben dit taboe doorbroken. Dit geldt ook voor het drinken van champagne met een rietje.
Het glas: flûte of coupe?
We denken er niet aan om champagne uit een plastic beker te drinken (een andere wijn trouwens ook niet)! Dit roept een belangrijke vraag op: kunt u de champagne beter uit een ‘coupe’ (breed glas) of een ‘flûte’ (smal glas) drinken? Een ‘flûte’ lijkt meer geschikt en laat de champagne beter tot zijn recht komen. Uit recent onderzoek blijkt echter dat het ideale champagneglas de vorm van een tulp zou moeten hebben: breed aan de onderkant en smal aan de bovenkant. Er valt dus nog steeds veel te ontdekken over champagne!
Ten slotte, – maar we hadden net zo goed met deze vraag kunnen beginnen aangezien hij net zo belangrijk is – hoeveel kost een goede champagne?
De prijs: duur of goedkoop?
U denkt waarschijnlijk: hoe duurder een champagne is, hoe groter de kans dat hij goed is. Maar let op: u kunt hele goede champagne vinden voor een bescheiden prijs. Men is van mening dat men onder de 20 euro, wat wordt beschouwd als een goede prijs-kwaliteitverhouding, het risico loopt teleurgesteld te worden. Gelukkig zijn er veel uitzonderingen op deze regel. Ga echter niet onder de 10 euro: deze prijs beschouwen ze in de Champagne als heiligschennis.