Cathédrale Saint-Pierre Saint-Paul

Als de Sint-Petrus-en-Sint-Paulus kathedraal van Troyes de reputatie heeft van een van de mooiste glaspartijen van Frankrijk, met 1 500 m² glaswerk (het equivalent van twee handbalvelden), verbergt ze een ander juweel: haar schat.

Waarschijnlijk is het de bisschop Sint Lupus die op deze plaats in de 5e eeuw als eerste een kathedraal laat bouwen, in de zuid-oosthoek van het castrum (vestingstad). Deze wordt in 890 echter volledig verwoest als de Noormannen Troyes in brand steken. Aan het einde van de 10e eeuw, laat Milon, de 44e bisschop van Troyes, een nieuw gebouw in Romeinse stijl bouwen.
Maar een nieuwe brand in 1188 verwoest een groot gedeelte van de stad, en ook deze tweede kathedraal (op dezelfde plaats als de huidige) raakt zwaar beschadigd.
Een periode van christelijke toewijding en technische innovatie leidden in Frankrijk in de 12e eeuw tot het ontstaat van de gotische of spitsbogenkunst: vanaf 1189 nemen de bisschoppen Garnier de Trainel, en daarna Hervée (afgebeeld op een 12e eeuws glas-in-loodraam in het koor), de bouw op zich van één van de grootste en mooiste kathedralen van Frankrijk, waarbij ze beginnen met de kapellen van de chevet, op de plaats van de oude Gallo-Romeinse stadswallen. De transept wordt in 1260 gebouwd, en de eerste traveeën van het schip vanaf 1310. Maar de bouw wordt onderbroken door de Honderdjarige oorlog (1337-1453).
In de 16e eeuw worden de laatste traveeën gebouwd op de plaats van de oude kerk. De westgevel, een meesterwerk van Martin Chambiges, meester-metselaar uit Parijs, wordt in 1554 opgeleverd gelijk met de onderkant van de Saint-Pierre toren (deze zal pas in 1634 afgebouwd zijn). Tijdens de bouw worden acht huisjes tegen het bouwwerk aangezet, als tijdelijk onderkomen voor de werklui en de steenhouwers. Deze worden in de 19e eeuw vervangen door stalletjes waar brood verkocht wordt.
De Saint-Paul toren zal door een terugval in religieus enthousiasme en financieringstekorten uiteindelijk nooit gebouwd worden.
De bouw van de Kathedraal heeft dus 400 jaar geduurd. Het geeft een mooi overzicht van de ontwikkeling van de uitbundige, flamboyante gotische bouwstijl, maar het is een homogeen geheel, en zowel aan de binnen- als buitenkant zeer de moeite waard. Met zijn lengte van 114m en 28,5 m hoogte is het één van de beroemdste kathedralen van Frankrijk, om de elegante bouwstijl, de kwaliteit van het beeldhouwwerk, de schilderingen, de wandtapijten, en vooral het schitterende glas-in-lood (1 500 m2).
In het koor worden op de ramen uit de 13e eeuw onder andere Maria, Sint Jan, verschillende bijbelpassages en middeleeuwse personen afgebeeld, in het schip ziet men de Boom van Jesse (± 1500), en aan de lage noordzijde van het schip de Mystieke wijnpers (1625) van Linard Gonthier, een beroemd brandschilder uit Troyes (1665-1642). De koorbanken, van gebeeldhouwd hout (12e eeuw) komen uit de abdij van Clairvaux, net als het beroemde grote orgel (13e eeuw).
De Kathedraal bewaart een opmerkelijke schat, verzameld vanaf 1204 (plundering van Constantinopel door de kruisvaarders), waaronder een uitzonderlijk aantal reliekschrijnen (onder andere die van het hoofd van Sint Bernardus van Claivaux, gerestaureerd door Viollet de Duc), emaille (reliek van Sint Lupus, 16e eeuw) en andere voorbeelden van edelsmeedkunst, waaronder een Byzantijnse koffer van gepurperd ivoor (11e eeuw) en de gordelbeurzen van de graven van Champagne (13e - 14e eeuw).
In deze Kathedraal werd in 1420 het "schandalige verdrag van Troyes" gesloten waarbij de Franse kroon aan Hendrik V van Engeland werd geschonken. Op 10 juli 1429 weet op deze zelfde plaats Jeanne d'Arc de steun van de stad te krijgen voor de jonge Karel VII, om"de Engelsen Frankrijk uit te schoppen", zoals een bord onderaan de toren vermeldt.
Van deze zelfde toren vloog in 1536 Denis Bolori, een klokkenmaker uit Troyes van Italiaanse afkomst, die scharnierende vleugels had ontworpen waarmee hij zich enkele minuten in de lucht wist te houden, voordat hij 1 km verder, bij Saint-Parres-aux-Tertres neerstortte. Een weinig bekende pionier van de luchtvaartgeschiedenis!


DE SCHAT VAN DE SCHADUW VAN HET LICHT

Als de Sint-Petrus-en-Sint-Paulus kathedraal van Troyes de reputatie heeft van een van de mooiste glaspartijen van Frankrijk, met 1 500 m² glaswerk (het equivalent van twee handbalvelden), verbergt ze een ander juweel: haar schat. Een van de drie of vier belangrijkste van het land, toch volgens de specialisten. Onder andere, de schat bevat een Byzantijnse kist in paarse ivoor uit de 11e eeuw. Dit object maakte deel uit van de buit dat uit Constantinopel werd meegebracht door de Kruisvaarders in 1204. Naast deze heel mooie collectie van middeleeuwse emaljes, verbergt de schat nog een ander juweeltje: het schrijn van St. Bernard die de relikwieën (zijn schedel en dijbeen) herbergt van de geestelijke vader van de Tempeliers. Pelgrims van over heel Europa stromen hier naartoe om er te bidden en er te verzamelen rond de botten van de oprichter van de Abdij van Clairvaux. Zijn eveneens met zorg bewaard, de bloemkelk, het hostieschoteltje, de staf en de pastorale ring van de bisschop-stichter van de kathedraal, Monseigneur Hervée. In 2014, kreeg de schat van de kathedraal een nieuwe koffer, na twee jaar werken. Toegankelijker en beter gepresenteerd dan voordien, verzameld in een gewelfde benedenzaal rechts van het koor. De 160 heilige objecten die er geëxposeerd zijn, op de ongeveer 260 van de volledige collectie, vertellen het woelige verhaal van de schat. Deze werd opgebouwd vanaf de plundering van de kerken en de paleizen van het huidige Istanbul tijdens zijn zak tijdens de vierde kruistocht. De revolutie heeft hem op zijn beurt mismeesterd want de revolutionairen trokken er ongeveer 800 kilo goud uit. In de 19e eeuw, wordt de schat opnieuw samengesteld dankzij meerdere giften en de liturgische meubelen ontdekt in de opgegraven graven tijdens archeologische opgravingen binnen het gebouw. De opeenvolgende avatars van de schat weerspiegelen en werkelijkheid de odyssee van een kathedraal die meerdere keren werden gebouwd en opnieuw gebouwd, onderbroken en hernomen, beschadigd en hersteld. De opbouw was verspreid over meerdere eeuwen en werd gewoon nooit voltooid, zoals iedereen kan vaststellen bij een bezoek aan het monument. Inderdaad, een toren ontbreekt, deze Saint-Paul toren (of zuidtoren) werd door geldgebrek niet voltooid! Het is dus een eenogige of eenarmige kathedraal - hoe moet je het zeggen - waarover men vandaag moet nadenken, maar deze zwakheid maakt ook haar charme en singulariteit. Onnoemelijke restauratiecampagnes maakt het dit grote stenen vaartuig mogelijk om gelukkig door de eeuwen heen te varen. Onlangs nog, een werf gaf de volledige glans terug aan de westelijke gevel. Saint-Pierre-et-Saint-Paul blijven een onbetwistbaar meesterstuk van de gotische kunst.